1.1.      Aard van de informatie

Een manier om informatiebronnen in categorieën in te delen, is dat te doen op basis van de aard van de informatie. Onder meer afkomst, ontstaansgeschiedenis en doel vormen daarbij belangrijke kenmerken. Hieronder vijf globale categorieën en een indicatie waarin die gepubliceerd worden en in welke vorm ze voorkomen. D

1.1.1. Theorie.

Hierbij moet gedacht worden aan vastgelegde, uitgekristalliseerde kennis, opinies, inzichten, meningen en dergelijke. Dit soort informatie is te vinden in allerlei verschillende soorten "documenten": onder meer in leerboeken, handboeken en monografieën, in (vak)encyclopedieën (ook de Wikipedia), in overzichtsartikelen (reviews) en stand-van-zaken publicaties en ook in FAQ’s. FAQ's (documenten met antwoorden op "frequently asked questions") zullen meestal uitsluitend in digitale vorm beschikbaar zijn, alle andere genoemde documentsoorten kunnen zowel op papier als in digitale vorm voorkomen.

1.1.2. Onderzoeksresultaten.

Dit betreft de resultaten van allerlei soorten onderzoek. Het kan daarbij gaan om echt proefondervindelijk onderzoek (experimenten, observaties van proefpersonen, resultaten van enquêtes en dergelijke), om uitkomsten van theoretische berekeningen en modellen, om resultaten van computersimulaties, om beschrijvingen en rapportages van praktische toepassingen, om de neerslag van praktische ervaringen en know-how. Dit wordt voor het grootste deel gepubliceerd in artikelen in wetenschappelijke en vaktijdschriften. Veel daarvan zijn niet alleen op papier maar ook digitaal beschikbaar, zij het meestal niet voor iedereen gratis toegankelijk. Daarnaast zijn onderzoeksresultaten te vinden in congresbijdragen, in rapporten, in proefschriften, in projectbeschrijvingen en projectverslagen, in preprints (voorpublicaties van in officiële tijdschriften te verschijnen publicaties) en soms zelfs op weblogs, discussielijsten en nieuwsgroepen.

1.1.3. Bestuurlijke informatie.

Hierbij gaat het om allerlei soorten informatie die voortvloeien uit bestuursprocessen van de overheid of die ten behoeve van bestuurlijke besluitvorming zijn verzameld of opgesteld. Gedacht kan worden aan bestemmingsplannen, streek- en structuurplannen, planologische kernbeslissingen (PKB), milieu-effectrapportages (MER), gemeentelijke bouwvergunningen, wetgeving, kadastrale gegevens, parlementaire stukken en dergelijke. Voor een deel - wetgeving, kadastrale informatie, parlementaire informatie - wordt dit op tamelijk georganiseerde wijze toegankelijk gemaakt, zowel in papieren als in digitale vorm. Voor een ander deel geldt dit maar in zeer beperkte mate; het ligt vaak alleen maar fysiek ter inzage of het wordt - wel in toenemende mate - vrij ongestructureerd en op heel uiteenlopende manieren in digitale vorm door overheidsorganisaties via internet beschikbaar gesteld.

1.1.4. Gegevens, feiten, naslag.

Dit is een type informatie dat enigszins verwant is aan de eerdere categorie "theorie". Het specifieke verschil is, dat het hier gaat om concrete feiten en weetjes, zoals de prijs van een bepaald product, een telefoonnummer, het aantal medewerkers van een bepaald bedrijf, het aantal inwoners van Frankrijk in 1880, de geboortedatum van een bepaald persoon, de smelttemperatuur van een bepaalde stof. Het zijn veelal numerieke en feitelijke gegevens die alleen binnen hun specifieke context betekenis hebben. Veel van dit soort informatie is in principe te vinden op webpagina’s met specifieke product- en bedrijfsgegevens en dergelijke. Voor een belangrijk deel wordt het echter ook gepubliceerd in geaggregeerde vorm, in databases of overzichtswerken met gegevens over personen, bedrijven en organisaties, in databases of tabellenboeken met fysisch-chemische, mechanische, materiaal- en toxische eigenschappen, op websites met vergelijkende gegevens van consumentenproducten enzovoort. De beschikbare gegevens zijn meestal uit andere bronnen verzameld, vaak op juistheid of kwaliteit beoordeeld en in gestandaardiseerde vorm gepresenteerd. Daarnaast is dit soort informatie ook te vinden in statistieken, adresboeken, encyclopedieën en biografieën en ook soms in normen, octrooien, data-archieven en FAQ’s.

1.1.5. Nieuws.

Hieronder verstaan we actuele, tijdgebonden berichten op allerlei terreinen: politiek, populair, sportief, financieel-economisch, bedrijfsmatig en dergelijke. Dit nieuws wordt vooral gepubliceerd in dag- en weekbladen, als persberichten, in vakspecifieke nieuwsbladen, in attenderingsbulletins en op sommige discussielijsten en vakgerichte weblogs. Van de klassieke nieuwsbronnen als dag- en weekbladen bestaan naast de papieren versies steeds vaker tamelijk volledige digitale versies. Daarnaast bestaan er steeds meer nieuwsbronnen die uitsluitend in digitale vorm beschikbaar zijn. Wat van deze bronnen in databases wordt opgenomen, blijft meestal ook op de langere termijn - als de actualiteitsperiode voorbij is - nog beschikbaar. Wat hiervan alleen als nieuwsbericht op websites staat, kan zeer vergankelijk zijn als zo'n site geen archief heeft - elke dag is er weer vers nieuws dat voor het oude in de plaats komt.

Hoe algemeen deze vijf categorieën ook zijn omschreven, in de praktijk zul je zeker nog wel eens iets tegenkomen, dat niet precies in één hiervan is onder te brengen. Omdat het ons hier om het algemene beeld gaat, is dat gelukkig niet zo erg.